Kuzey Atlantik'te Florida'nın yaklaşık 900 kilometre doğusunda bulunan Sargasso Denizi, sakin yüzeyiyle çevresindeki güçlü akıntılardan açıkça ayrılıyor. Dış akıntılar hızla hareket ederken, bu denizin yüzeyinde uzun, pürüzsüz dalgalar oluşuyor. Kıyısı veya adası olmayan bu tek deniz, adını sahip olduğu bir bitkiden alıyor: sargassum yosunu.
SARGASSO DENİZİNİ EŞSİZ KILAN YAPI
Sargassum adı verilen altın kahverengi yosun tabakaları, küçük gaz kesecikleri sayesinde su yüzeyinde sürüklenerek devasa bir örtü oluşturuyor. Bir araya gelen bu yosunlar, birçok canlı için hareketli bir yaşam alanına dönüşüyor. Yosun yığınlarında karidesler, küçük balıklar, yengeçler ve yüzlerce omurgasız türü barınak ve besin buluyor. Bilim insanları bu oluşumları "habitat adaları" olarak tanımlıyor.
Sargasso Denizi'nin bugünkü yapısının temel nedeni, Kuzey Atlantik Subtropikal Dolaşımı. Birçok geniş enlemden su çeken akıntılar, yüzen maddeleri merkeze doğru toplayarak burada sabitliyor. Yani Sargassum'un tam da bu bölgede yoğunlaşmasının sebebi, devasa okyanus akıntılarının doğal bir çember oluşturması.
YILAN BALIKLARI İÇİN ÖNEMİ BÜYÜK
Bu gizemli deniz, yılan balıkları için de büyük önem taşıyor. Avrupa ve Amerika yılan balıklarının yaşam döngüsü Sargasso Denizi'nde başlıyor. Balıklar burada şeffaf larvalar olarak dünyaya geliyor, akıntılarla birlikte yıllar süren yolculuklarla kıtaların tatlı sularına ulaşıyor. Orada büyüdükten sonra tekrar Sargasso Denizi'ne dönüp yumurtladıktan sonra yaşamları sona eriyor. Binlerce kilometrelik yolu hiç şaşırmadan bulmaları, bilim dünyasında hâlâ çözülemeyen bir gizem.
İKLİM SİSTEMİNDE KRİTİK ROL OYNUYOR
Sargasso Denizi yalnızca bir ekosistem değil, aynı zamanda küresel iklim döngülerinde de önemli bir faktör. Yaz aylarında yüzey 29-30°C'ye kadar ısınırken, kışın 18-20°C'ye kadar soğuyor. Bu sıcaklık değişimleri Atlantik üzerindeki ısı ve nem taşınımını etkileyerek hava akımlarının daha istikrarlı seyretmesine katkı sağlıyor.
Deniz aynı zamanda önemli bir karbon yutak alanı. Planktonlar atmosferdeki karbondioksiti emiyor, öldüklerinde kabukları deniz tabanına çökerken karbonu da beraberinde taşıyor. Ancak yüzeyin giderek daha sıcak hale gelmesi, dikey karışımı engelleyerek alt katmanlardaki oksijen seviyelerini azaltıyor. Bu nedenle bölge, okyanus asitlenmesinin izlenmesi için kritik bir gözlem alanı olarak kabul ediliyor.
GEZEGENİN DENGESİ BU DENİZE BAĞLI
Uzmanlar, Sargasso Denizi'nin bozulmasının küresel ekosistem üzerinde zincirleme etkilere yol açacağını belirtiyor. Yılan balıklarının üreme döngüsü bozulabilir, balina göç yolları değişebilir, Avrupa'daki fırtına rotaları üzerinde ciddi kaymalar yaşanabilir. Atlantik Okyanusu'nun ısı depolama kapasitesi de artarak iklim değişikliğinin hızlanmasına katkıda bulunabilir.
Bu nedenle uluslararası kuruluşlar, bölgenin "biyolojik çeşitlilik cenneti" olarak korunması gerektiğini vurguluyor. Ülkelerin, gemi rotalarını bu dev yosun kümelerinden uzak tutması ve plastik kirliliğini azaltacak önlemler alması gerektiği belirtiliyor.
Haritalarda küçük bir mavi alan gibi görünen Sargasso Denizi, aslında dünya ikliminin ve deniz yaşamının kritik merkezlerinden biri. Bilim insanları, bu benzersiz denizin geleceğinin tüm gezegen için büyük önem taşıdığı uyarısını yineliyor.
