İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ve Avrupalı ortaklarla İran'ın nükleer programı hakkındaki endişeleri yinelemek için telefonda görüştüğünü belirtti.
"DOĞRULANABİLİR VE KALICI ANLAŞMA OLMAZSA BU SÜREÇ SONA ERECEK"
Bakan Lammy, "Diplomasiye bağlıyız, ancak zaman daralıyor. İran'a yaptırımların hafifletilmesinin uzatılmasıyla birlikte diplomatik çözüm önerdik. Doğrulanabilir ve kalıcı anlaşma olmazsa bu süreç sona erecek." ifadelerini kullandı.
İran ile 2015’te imzalanan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya'nın dışişleri bakanları ile Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile telefon görüşmesi yapmıştı. Görüşmede, Tahran'a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme imkanı tanıyan ve "snapback" olarak adlandırılan tetik mekanizması ele alınmıştı.
İran resmi haber ajansı IRNA'ya göre, görüşmede, İran'ın "snapback" mekanizması konusundaki tutumu ile bu mekanizmanın kullanımıyla ilgili Avrupa ülkelerinin sorumlulukları ele alınmıştı.
Erakçi, Avrupa ülkelerinin 2015'teki nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu yüzden mekanizmayı işletmek için gerekli "hukuki ve ahlaki" dayanaktan yoksun olduğunu yinelemişti.
2015'TEKİ NÜKLEER ANLAŞMA VE "TETİK MEKANİZMASI"
İran ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015'te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırıldığı anlaşma imzalanmıştı. ABD, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran'a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupa ülkelerinden ABD'nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler almasını istemiş ancak Avrupalılar ABD'nin eylemine karşı çıksa da bu konuda adım atamamıştı.
İran, bunun üzerine 1 yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.
E3 olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD'nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer anlaşmada yer verilen ve "snapback" olarak adlandırılan, İran'a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde bulunuyor. Mekanizmanın hayata geçirilme süresi 18 Ekim'de sona eriyor.
Diğer yandan İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya, 25 Temmuz'da İstanbul'da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bu konuda bir araya gelmişti. Taraflar, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.
İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970'ten beri üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması7nı (NPT) gözden geçireceklerini duyurmuştu.
