KÜLTÜR ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, önceki gün Karahantepe’de düzenlenen Taş Tepeler Projesi’nin beşinci yılı bilgilendirme toplantısında Sayburç’ta bulunan heykeli de arkeoloji dünyasına açıkladı. Arkeologlar ve antropologlar tarafından ilgi ile izlenen eser, M.Ö. 8 bin 600-8 bin 300 yıllarına tarihleniyor ve erken yerleşik toplulukların ölüm ritüellerine dair çarpıcı ipuçları taşıyor. İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Eylem Özdoğan başkanlığındaki kazılarda ortaya çıkarılan kireçtaşından yapılmış bu figür, çanak çömleksiz neolotik döneme işaretleniyor.
ÖLÜM YÜZÜ VAR
Karahantepe’de bir araya geldiğimiz Özdoğan, şu bilgileri verdi: “Heykelde iskelet uzuvları belirtilmiş. Yani kaburgalar ve köprücük kemiği var. Başı biraz daha gövdeye göre büyük gözüküyor. Ağzında, alnında, dudaklarında dikişe benzer izler, yüzünde değişik çiziler var. Bir de kafasının üstünde taç gibi dönen bir seviye farkı... Yani alnı daha alçakta, kafası yüksekte. Sayburç’ta ölü gömme ritüelleriyle ilgili çok ilginç uygulamalar var. Ölüleri evlerin içine nişlere gömüyorlar. Bu açıdan bakacak olursak, ifadesi bir ölü bireyi çağrıştırıyor. Yüzünde ki dikiş izleri, belki kafatasını soymaya yönelik izler... Bunun bir ölüm ritüelinin parçası olması mümkün.
TABU DA OLABİLİR
Antropolojik örnekler var. Yüzü kurutup ağzı dikme şeklinde. Öyle bir durum olabilir. Bir tabuyu da ifade ediyor olabilir. Çok bilemiyoruz. Ama yaşayan birinin ağzını dikemezsiniz muhtemelen. O da ölü bireyle ilgili bir uygulamaydı. Bir de bizim başka heykellerde de bu tip böyle dikey izlere rastlıyorduk; ama hep diş diye yorumluyorduk. Belki onların bir kısmı da böyle dikiş olabilir bunun gibi. Zamanla netleşir sanırım.”
M.Ö. 10 BİN 500’E UZANIYOR
Özdoğan, Sayburç kazı alanına ilişkin olarak da şunları aktarıyor: “Sayburç M.Ö. 10 bin 500-10 bin 600’lere tarihleniyor. Bütün bu bölgede 1500 yıllık bir süreç var ve başından sonuna kadar aynı özelliklerin devam ettiğini görüyorsunuz. Yani aynı toplum orada kültürel özelliklerini koruyarak yaşamaya devam ediyor. Sayburç kurulduğunda Karahantepe ve Göbeklitepe’de yaşam varmış. Bölgede erken, geç, orta evrelere dair bir çok yerleşme var ayrıca.”
