Kurtuluş Savaşı’nın en önde gelen paşalarından biridir Nurettin Paşa…
Başkomutanlık Savaşı’nın en kritik görevini yapan 1. Orduya komuta etmiştir.
İzmir’in, Bursa’nın kurtuluşunda imzası vardır.
Bursalıdır.
Diğer adı Sakallı Nurettin’dir.
İzmir Rum Metropoliti ile Ali Kemal’in linç edilmesinin sorumluğu ondadır.
Biraz da bundan ötürü dışlanmıştır.
****
Kurtuluş Savaşı sonrasında Bursa’dan bağımsız aday olup seçilmiş, askerlikten istifa etmediği için milletvekilliği kabul görmemiş, bir sonraki seçimde yine Bursa’dan bağımsız aday olup CHP karşısında seçilmeyi başarmış biridir Nurettin Paşa…
****
Prof. Dr. Necati Fahri Taş’ın Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu yayınları arasında çıkan ‘Sakalsız’ fotoğrafının kapağını süslediği Nurettin Paşa kitabı uzun süredir kütüphanemde gözüme batıyordu.
Ha okudum, ha okuyacağım derken, nihayet sıra ona da geldi.
Çok kapsamlı bir araştırma, doktora çalışması olduğu için Paşa ile ilgili pek çok ayrıntıya yer verilmiş kitapta…
****
Kitabın giriş kısmında, Nurettin Paşa ile ilgili bilgi verilirken, işgal edilmeden önce İzmir Valiliği görevinde bulunduğu, azınlıkların şikayeti üzerine 22 Mart 1919 tarihinde görevinden alınarak İstanbul’a tayin edildiği, 15 Mayıs tarihinde de İzmir’in işgaline direnmeyecek yöneticilerin getirildiği bilgisine yer veriliyor.
****
Pek çok arşiv belgesi tarayarak kitabı oluşturan Fahri Taş’ın satır aralarında tarihe ilişkin ilginç ayrıntılara da yer veriyor.
Örneğin, İkinci Mahmut’a kadar Osmanlı’da askerlere verilen unvanların standardının olmadığı, Saray’ın takdiriyle rütbe bahşedildiğini öğreniyoruz. Savaşmayan, savaş meydanlarında bulunmayan biri de pekala paşa olabiliyor.
TSK’daki atamalara bakınca acaba günümüz iktidarı bunu mu örnek almak istiyor?
****
Yapıttan öğreniyoruz ki, babası yüksek rütbeli subay olmasına karşın Abdülhamit döneminde iki kez gözaltına alınmış Nurettin Paşa…
Avrupa’da faaliyet gösteren Cemiyeti-i İslamiye ve Hürriyetperver teşkilatlarıyla irtibatı olduğu gerekçesiyle Yıldız Sarayı’nda yargılanmış, 6 yıl cezaya çarptırılmış, babasının desteğiyle ceza 1,5 yıla indirilmiş…
(Sayfa-11).
Abdülhamit savunucuları, muhafazakar Müslümanların da bu despot padişaha karşı tavır aldığını biliyorlar mı acaba?
****
Arap sevicilerine karşı tarihten tokat gönderiyor Nurettin Paşa…
Bugünkü Irak-Basra bölgesinde, Osmanlı ordusu ile İngilizler arasındaki muharebelerde, Arap aşiretlerinin ‘Gavurlarla’ birlik olarak Müslüman askerleri soyduğu, öldürdüğü ayrıntılı şekilde anlatılıyor:
“Türk birlikleri, din, iman tanımayan, barbarlığı vahşet derecesine götüren, hain bazı aşiretlerin eline düşmektense İngilizlere teslim olmayı tercih etmişlerdi.”
(Sayfa-22).
***
Kurtuluş Savaşı’nda sadece Yunanlılarla savaştığımız propagandası yapan tarih çarpıtıcılarına inat, kitapta sık sık İngilizlerin işgaldeki rolü anlatılıyor.
Somut bir örnek, 15 Mayıs’ta İzmir’e çıkarma yapan Yunan gemilerine İngiliz savaş gemilerinin eşlik ettiği yazılıyor.
***
Nurettin Paşa ile Atatürk, İnönü, Fevzi Çakmak arasındaki ilişkinin neden hep serin kaldığını, anlaşmazlıkla sonuçlandığını kitabın sonunda daha iyi anlıyoruz.
Haziran 1920’de Ankara’ya gelip, Kurtuluş Savaşı kadrosuna katılan Nurettin Paşa’nın, Mustafa Kemal ve arkadaşlarına sorduğu üç soru, paşalar arasındaki düşünce ayrılıklarının işaret fişeği gibiydi.
Sorular şöyle:
‘Hilafet ve saltanat makamına karşı bakış açınız?
Bolşeviklik hakkında ne düşünüyorsunuz?
İtilaf devletlerine karşı özellikle İngilizlere karşı kesin bir tutum ve muharebeye karar verip vermediğiniz?”
****
Yapıtta, Yemen’de Irak Cephesinde, Koçgiri isyanında, 30 Ağustos Başkomutanlık Savaşı’nda Nurettin Paşa’nın rolü ayrıntılı şekilde anlatılıyor.
1925 yılında emekliye ayrılan, 1932 yılında yaşama gözlerini yuman Kurtuluş Savaşı’nın önder komutanlarından biri olan Nurettin Paşa’nın emekli maaşı dışında bir geliri olmadığı gibi gayrı menkulü de olmadığı vurgulanıyor.
Eşi Nazmiye Türe, Nurettin Paşa’dan sadece emekli maaşı kalmış, o da 1951 yılında Bursa’da yaşama gözlerini kapamıştı. Mezarı Pınarbaşı mezarlığındadır.
Yanlışları ve doğrularıyla bu toprağın kahramanıdır Sakallı Nurettin…
Selam olsun büyük komutan Nurettin Paşa’ya…
KURTULUŞ SAVAŞI VE KÖPEKLER
Kurtuluş Savaşı sırasında köpeklerin de rol aldığını biliyor muydunuz?
Ben şahsen atların büyük işlev gördüğünü, süvari birliğinin savaşın kazanılmasında kritik role sahip olduğunu biliyordum.
Bu kitaptan öğreniyoruz ki, Büyük Taarruz sırasında 1. Ordu Komutanı olan Nurettin Paşa, her piyade bölüğüne birer yerli köpek (Kangal, Karabaş gibi) verilmesi, böylece ani baskınlara karşı önlem alınması talimatını vermiş…
Sokaklardan köpekleri öldürme pahasına toplayanlara ders olur mu, sanmam!
İHSAN BİLGİLİ’DEN ÇOK YERİNDE BİR ÖNERİ
11 Eylül Bursa’nın kurtuluşu…
2 yıl 2 ay 2 gün Yunan işgali altında kalan bu nedenle TBMM’deki kürsüye kara örtü örttüren bu kentin işgalden kurtuluşu çok önemli tarihsel bir dönemeçtir.
İzmir’in gölgesinin altında kalmamalıdır.
****
MHP Yıldırım Belediye Meclis Üyesi İhsan Bilgili’nin 10 yıldır tekrar ettiği bir önerisi var.
“Bursa'ya kurtuluşu ve bağımsızlığımızı simgeleyen bir BURSA KURTULUŞ ANITI yapılması uygun olacaktır. Bu hususta Yıldırım Belediye Başkanlığına 01 Temmuz 2015 tarihinde verdiğimiz yazılı önergenin gereğinin yapılmasını talep ediyoruz.
Bu itibarla; tarihi ve vicdani bir borcun ödenmesi ve gelecek nesillere milli tarih şuuru kazandırmak bakımından,
1. Herkesin kolay ulaşabileceği ve görebileceği,
2. Heykel trafiğini aksatmamak bakımından bazı törenlerin (30 Ağustos ve 11 Eylül gibi araç geçişlerinin olduğu törenler hariç),
3. Siyasi parti miting vb faaliyetlerinin,
4. STK'ların konser vb kültürel faaliyetlerinin rahat yapılabileceği bir alana BURSA KURTULUŞ ANITI'nın yapılması uygun olacaktır.
Bize göre en uygun alan öncelikle Kültürpark Millet Bahçesi veya Kent Meydanında uygun bir alan olabilir“
